Αναπνοή και διάφραγμα

Ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για κάτι πολύ σημαντικό όσο αφορά τον τρόπο παιξίματος μας.
Την αναπνοή μας και τον τρόπο που αυτή επηρεάζει το τρόπο που φυσάμε το επιστόμιο μας.
Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Έχετε σίγουρα ακούσει τους μουσικούς πνευστών και τους ανθρώπους που ασχολούνται με το τραγούδι να αναφέρουν την διαφραγματική αναπνοή ως απαραίτητο προσόν τους.
Είναι αλήθεια πέρα ως πέρα ότι η διαφραγματική αναπνοή
είναι πολύ σημαντική και αποτελεί σημαντικότατο παράγοντα στο θέμα ήχος του κλαρινέτου.
Ακούγοντας την έκφραση διαφραγματική αναπνοή ,πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι αναφερόμαστε στο να αναπνέεις με το διάφραγμα.
Κάτι τέτοιο δεν ισχύει ,το μοναδικό όργανο που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος για την αναπνοή του είναι οι πνεύμονες .
Με τον όρο διαφραγματική αναπνοή εννοούμε την αναπνοή που παίρνουμε με την υποστήριξη του διαφράγματος.

Τι είναι το διάφραγμα?

Το διάφραγμα είναι ένας σκληρός μυς που βρίσκεται στο κάτω μέρος του στήθους και σκοπός του είναι να ξεχωρίζει να κοιλιακά μας όργανα (στομάχι ,έντερο ,κ.τ.λ) από τα όργανα του στήθους (πνεύμονες ,καρδιά ,οισοφάγος ,κ.τ.λ) .
Με άλλα λόγια σφραγίζει την στηθική κοιλότητα έτσι ώστε να διαχωρίζεται απόλυτα από την κοιλιακή .
Με αυτό το σφράγισμα επίσης δημιουργείται υποπίεση μέσα στη στηθική κοιλότητα ,υποπίεση που βοηθά τους πνεύμονες να φουσκώνουν όταν παίρνουμε αναπνοή.

Ας δούμε όμως τι συμβαίνει όταν παίρνουμε αναπνοή.
Όταν παίρνουμε αναπνοή οι πνεύμονες μας φουσκώνουν με αέρα ,αποκτούν μεγαλύτερο όγκο και σπρώχνουν το διάφραγμα προς τα κάτω.
Αντιθέτως όταν εκπνέουμε οι πνεύμονες συρρικνώνονται και το διάφραγμα λόγω υποπίεσης ανεβαίνει προς τα πάνω.
Στη παρακάτω φωτογραφία φαίνεται ακριβώς αυτό που σας περιγράφω.

                                            Αναπνοή                          Εκπνοή

Τώρα που εξηγήσαμε τι είναι το διάφραγμα ,ας μιλήσουμε λιγάκι για την αναπνοή.
Υπάρχουν τρεις τρόποι αναπνοής.
Η διαφραγματική , η πλευρική και η στηθική αναπνοή. Από τις ονομασίες καταλαβαίνετε πάνω κάτω τι εννοούμε.
Στην διαφραγματική αναπνοή χρησιμοποιούμε περισσότερο το κάτω μέρος των πνευμόνων ,στη πλευρική το πλαϊνό τους μέρος και στη στηθική το επάνω τους μέρος.
Όταν παίρνουμε διαφραγματική αναπνοή φουσκώνουμε την κοιλιά μας (μιας και το διάφραγμα πιέζει τα όργανα της κοιλιάς και αυτά βρίσκουν διέξοδο προς τα έξω) ,όταν παίρνουμε πλευρική νιώθουμε τους πνεύμονες μας να πιέζουν τα πλευρά μας και όταν παίρνουμε στηθική φουσκώνουμε το στήθος και σηκώνουμε τους ώμους μας.

Όπως θα καταλάβατε από την περιγραφή ,οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν μόνο της στηθική αναπνοή. Θυμηθείτε τον εαυτό σας όταν τρέξατε ή όταν λαχανιάσατε για κάποιο λόγο, τη προσπάθεια σας να πάρετε βαθιά αναπνοή . Σηκώνατε τους ώμους σας σαν να  απορούσατε για κάτι και όχι φουσκώνοντας της κοιλιά σας.

Αν κοιτάξουμε όμως προσεκτικά τους πνεύμονες μας στην παρακάτω φωτογραφία θα διαπιστώσουμε ότι οι πνεύμονες μας έχουν μεγαλύτερο όγκο χαμηλά και όσο ανεβαίνουμε μικραίνουν

Έτσι όταν παίρνουμε στηθική αναπνοή χρησιμοποιούμε μονάχα το μικρό μέρος των πνευμόνων και όχι το μεγαλύτερο τους που βρίσκεται πιο χαμηλά με αποτέλεσμα να χρειαζόμαστε περισσότερες αναπνοές μιας και ο αέρα που χωράνε στο επάνω τους μέρος είναι λίγος και δεν είναι αρκετός να καλύψει τις ανάγκες του σώματος σε οξυγόνο κάποια συγκεκριμένη στιγμή (λαχάνιασμα).

Τώρα αφού καταλάβαμε ότι οι περισσότεροι αναπνέουμε λάθος ας προχωρήσουμε παρακάτω.
Ας μάθουμε πως θα αρχίσουμε να αναπνέουμε διαφραγματικά και πλευρικά χρησιμοποιώντας πλέον όλο τον πνεύμονα και όχι μονάχα ένα μέρος του.

Άσκηση.
Ξαπλώνουμε στο κρεβάτι ανάσκελα και παίρνουμε ένα αρκετά βαρύ βιβλίο στα χέρια μας (400 σελίδες και πάνω). Ακουμπάμε το βιβλίο στην κοιλιά μας σε τέτοια θέση ώστε το μισό να είναι στο στήθος και το άλλο μισό στο πάνω μέρος της κοιλιάς μας.
Παίρνουμε μια βαθιά αναπνοή προσπαθώντας να κρατήσουμε το στήθος μας ακίνητο και να σηκώσουμε το βιβλίο όσο πιο ψηλά γίνεται.
Κρατάμε την αναπνοή μας για μερικά δευτερόλεπτα και στη συνέχεια εκπνέουμε πλήρως προσπαθώντας με πίεση πλέον των κοιλιακών μυών να μη πέσει το βιβλίο από το ύψος που το είχαμε ανεβάσει.
Αυτή την άσκηση μπορούμε να την κάνουμε κάθε μέρα ,μέχρι να δούμε τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Επίσης κατά τη διάρκεια της ημέρας ,μπορούμε να τσεκάρουμε τον εαυτό μας σε ανύποπτες φάσεις πώς παίρνουμε αναπνοή. Αν δούμε ότι φουσκώνουμε το στήθος ή τους ώμους αυτομάτως να τον αναγκάσουμε να φουσκώνει μονάχα την κοιλιά μας σε βαθιές αναπνοές.

Στην αρχή ίσως μας φανεί δύσκολο ,άλλα πολύ γρήγορα θα γίνει κάτι πολύ απλό. Με αυτό τον τρόπο μαθαίνουμε να αναπνέουμε διαφραγματικά και να εκπνέουμε με στήριξη του διαφράγματος.
Τι εννοούμε στήριξη του διαφράγματος .Όσο σημαντική είναι η διαφραγματική αναπνοή άλλο τόσο είναι και διαφραγματική εκπνοή.
Όταν έχουμε πάρει μια διαφραγματική αναπνοή ,οι πνεύμονες μας έχουν ωθήσει το διάφραγμα μας προς τα κάτω και αυτό με την σειρά του ασκεί πίεση στους πνεύμονες προσπαθώντας να τους επαναφέρει στο σημείο που ήταν πριν.
Αν κατά την εκπνοή μας αφήσουμε το διάφραγμα μας ελεύθερο τότε αυτό θα πιέσει τους πνεύμονες και η εκπνοή θα γίνει γρήγορα. Εμείς δεν θέλουμε κάτι τέτοιο όταν παίζουμε το όργανο μας.
Εμείς θέλουμε να ελέγχουμε απόλυτα τον ρυθμό που θα επιτρέψουμε στον αέρα να βγει από την στοματική μας κοιλότητα στο επιστόμιο του οργάνου,μιάς και η ροή του αέρα επηρεάζει την παραγωγή ήχου.
Για αυτό ακριβώς τον λόγο ,όταν εκπνέουμε μετά από διαφραγματική αναπνοή σφίγγουμε τους κοιλιακούς μας μυς προς τα έξω έτσι ώστε οι πνεύμονες να μην δέχονται πίεση από το διάφραγμα και εμείς να μπορούμε να εκπνέουμε με τον ρυθμό που θέλουμε.

Έχοντας καταλάβει την διαφραγματική αναπνοή τότε μπορούμε να αναπνέουμε και πλευρικά άλλα και στηθικά. Η σειρά όμως σε μια βαθιά αναπνοή θα πρέπει να είναι η εξής.
Εισπνέουμε και φουσκώνουμε το κάτω μέρος των πνευμόνων (την κοιλιά μας),στη συνέχεια αφού δεν έχει άλλο χώρο για αέρα φουσκώνουμε τα πλευρικά σημεία και τέλος φουσκώνουμε και το στήθος.
Το τελευταίο πολύ σπάνια όπως θα διαπιστώσετε και μόνοι σας.

Η διαφραγματική αναπνοή δεν θα βελτιώσει μονάχα τις μουσικές σας ικανότητες. Θα δώσει και άλλη ποιότητα στη ζωή σας.
Εκεί που όλοι οι άλλοι θα λαχανιάζουν και θα πασχίζουν να πάρουν αέρα φουσκώνοντας και ξαναφουσκώνοντας το στήθος τους εσείς απλά θα χρησιμοποιείτε την διαφραγματική σας αναπνοή και θα έχετε πλεόνασμα αέρα χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια.
Τέρμα το εύκολο λαχάνιασμα στις σκάλες ,στις ανηφόρες κ.τ.λ..
Επίσης το σημαντικότερο ,θα έχετε αποκτήσει έναν σημαντικό σύμμαχο στην προσπάθεια σας να κατακτήσετε το πνευστό μουσικό σας όργανο.